SKOK zamiast banku?

Coraz więcej osób, zamiast lokować oszczędności w banku, deponuje pieniądze w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Powód – konkurencyjne oprocentowanie. Odpowiedzią na zainteresowanie ofertą kas są kolejne placówki otwierane również w dużych miastach, w których dotychczas głównym dostarczycielem usług finansowych były banki.
W ofercie SKOK-ów są nie tylko rachunki, depozyty, kredyty, ale także karty kredytowe, ubezpieczenia i pożyczki hipoteczne. Rozwijająca się sieć placówek i ponad 900 tys. członków spółdzielczych kas świadczy o tym, że usługi dostępne w SKOK-ach spotykają się z coraz większym zainteresowaniem.
W zeszłym roku liczba członków kas przekroczyła 925 tys., a liczba placówek 1285. W szybkim tempie rosną również aktywa. W grudniu ub.r. osiągnęły one wartość 3348 mln zł, podczas gdy rok temu było to 2455 mln zł. Wolumen pożyczek na koniec zeszłego roku wyniósł 2,2 mld zł, a depozytów 3,1 mld zł. Rok temu było to odpowiednio: 1,7 mld zł i 2,3 mld zł.
Kasy otwierają swoje oddziały także w dużych miastach, gdzie nasycenie placówkami bankowymi jest bardzo duże. To oznacza, że także w najbliższym czasie będą konkurować swoją ofertą z bankami i liczyć na klientów, którzy do tej pory nie zetknęli się z produktami i usługami świadczonymi przez SKOK-i.

Kto może skorzystać z oferty SKOK?

Osoby, które chcą skorzystać z usług SKOK-ów, muszą stać się członkami kas, co jest związane z poniesieniem opłat w wysokości kilkudziesięciu złotych. Członkiem SKOK-u może zostać każdy, a warunkiem przyjęcia do kasy jest złożenie pisemnej deklaracji. Każdy uczestnik SKOK-u zobowiązany jest do wykupienia przynajmniej jednego udziału, wniesienia wkładu członkowskiego i wpisowego oraz zadeklarowania comiesięcznej wpłaty na Indywidualne Konto Składkowe.

W największej kasie, SKOK-u im. F. Stefczyka, wpisowe kosztuje 30 zł, wykupienie jednego udziału – 50 zł, wkład członkowski 10 zł (w przypadku wystąpienia z kasy udział oraz wkład członkowski są zwracane). Roczna składka za członkostwo wynosi 4 zł. W SKOK Mysłowice wpisowe kosztuje 30 zł, wykupienie co najmniej jednego udziału – 50 zł, a comiesięczne wpłaty na IKS to 2,5 proc. wynagrodzenia, min. 60 zł. Emeryci, renciści oraz uczniowie mogą wpłacić mniej, ale co najmniej 20 zł.
Pożyczki i kredyty udzielane przez kasy są często tańsze niż w bankach, a oprocentowanie lokat wyższe. Klienci muszą się jednak liczyć z tym, że w przypadku pożyczek nie będą to zawrotne sumy. Dla przykładu, pożyczka hipoteczna udzielana jest zazwyczaj w ograniczonej wysokości i na krótszy okres niż w bankach. Na przykład w Kasie im. F. Stefczyka kredyt hipoteczny musi być spłacony nie później niż w 5 lat po zaciągnięciu, a maksymalny okres spłaty pożyczki mieszkaniowej wynosi 15 lat. W SKOK Mazowsze okres spłaty kredytu budowlanego nie może być dłuższy niż 5 lat.

SKOK-i proponują coraz bardziej kompleksową gamę usług, choć ich oferta jest zdecydowanie uboższa od tego, co proponują banki. Jednak przedstawiciele kas twierdzą, że z ich usług mogą korzystać klienci, którzy w bankach byliby pomijani w dostępie do pewnych usług finansowych, zwłaszcza do kredytów. Przyznają jednocześnie, że ich produkty skierowane są do przeciętnego Kowalskiego, a nie do osób zamożnych, które oczekują bardziej wyrafinowanych usług finansowych.

Co oferują SKOK-i?

Członkowie kas mogą otworzyć rachunek rozliczeniowy, rachunek a vista, różnego rodzaju lokaty, także rentierskie z cykliczną wypłatą odsetek, pożyczki o różnym okresie spłaty, w tym tzw. chwilówki, czyli udzielane na niewielką kwotę i bardzo krótki czas – nawet kilka dni. Podstawą uzyskania chwilówki jest umowa z członkiem kasy, na podstawie której zostaje otwarta tzw. roczna linia chwilówkowa. Oprocentowanie takich pożyczek wynosi kilka proc. w skali miesiąca.
Typowym elementem oferty jest szeroki wachlarz kredytów i pożyczek okolicznościowych, dostosowanych do potrzeb mieszkańców regionu, na terenie którego działają kasy. W ofertach SKOK-ów można znaleźć pożyczkę na zakup komputera, edukacyjną na opłatę czesnego, specjalne pożyczki dla rolników czy górników. Na przykład SKOK Mysłowice oferuje pożyczkę „Barbórka” czy „Czternastka”, których spłata następuje w terminie, w którym górnicy otrzymują wypłaty nagrody barbórkowej i czternastej pensji. W zeszłym roku największe kasy wprowadziły do oferty również pożyczkę hipoteczną. Do rachunków wydawane są karty bankomatowe, płatnicze, a nawet kredytowe. Niektóre kasy wprowadzają dostęp do konta przez internet.

Klienci mogą skorzystać także z możliwości zakładania lokat systematycznego oszczędzania. W placówkach SKOK można również kupić ubezpieczenia majątkowe i osobowe. Lokaty terminowe są zazwyczaj o 2-3 pkt proc. wyższe niż w bankach, a oprocentowanie pożyczek jest niższe, choć po uwzględnieniu dość wysokich prowizji nie zawsze jest konkurencyjne z ofertą banków. Wyższe niż w bankach jest oprocentowanie środków na rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych. W wielu kasach oscyluje ono wokół 4 proc., podczas gdy w większości banków spadło ono poniżej 1 proc. SKOK-i nie posiadają dużej sieci bankomatów, członek danej kasy korzysta z usług bankomatów należących do tego SKOK-u, ale także z sieci bankomatów Euronet.

SKOK centralny, czyli KSKOK

Centralną instytucją systemu jest Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, która pełni wobec zrzeszonych w niej kas spółdzielczych rolę regulacyjną i nadzorczą. Prowadzi nadzór, określa normy dopuszczalnego ryzyka, składa depozyty w SKOK-ach lub udziela im kredytów. SKOK-i, badając zdolność kredytową pożyczkobiorców, mogą korzystać z danych Biura Informacji Kredytowej.

SKOK-i są bezpiecznymi instytucjami finansowymi. Środki zdeponowane w kasach są chronione na podobnej zasadzie jak oszczędności bankowe.

Oszczędności członków są w 100 proc. gwarantowane do kwoty stanowiącej równowartość 22,5 tys. euro.

Gwarantem jest Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych SKOK. Drugim elementem zapewniającym bezpieczeństwo funkcjonowania kas jest Fundusz Stabilizacyjny Kasy Krajowej. Środki Funduszu Stabilizacyjnego wynoszą około 1,22 proc. aktywów kas, a tworzony jest on m.in. w celu zapewnienia stabilności finansowej SKOK-ów. Zarząd nad Funduszem Stabilizacyjnym sprawuje kasa krajowa, która ustala normy dopuszczalnego ryzyka.

Arbitraż Konsumencki

SKOK-i powołały także instytucję Spółdzielczego Arbitrażu Konsumenckiego, który działa w podobny sposób jak arbiter bankowy. Zadaniem SAK jest rozstrzyganie sporów pomiędzy członkami kas i SKOK–ami w sytuacjach, gdy postępowanie reklamacyjne w SKOK zostało zakończone, a odpowiedź na reklamację nie jest dla klienta (członka kasy) satysfakcjonująca, lub też gdy nie otrzymał on odpowiedzi na reklamację w terminie 30 dni od dnia złożenia reklamacji. Spółdzielczy Arbitraż Konsumencki rozstrzyga spory, których wartość nie jest wyższa niż 8 tys. zł. SKOK-i są spółdzielniami działającymi na podstawie ustawy o Spółdzielczych Kasach Oszczędnościowo-Kredytowych i ustawy Prawo spółdzielcze.

Monika Krześniak, Gazeta Prawna