Ubezpieczenia komunikacyjne w Polsce i w Unii
W obliczu naszego wejścia w struktury unijne warto przyjrzeć się sytuacji na naszym rynku ubezpieczeń komunikacyjnych oraz porównać ją z tym, co się dzieje w krajach Piętnastki. W analizie Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, którą poniżej omawiamy, wzięto pod uwagę OWU AC 11 zakładów ubezpieczeniowych, które (oprócz jednego) wprowadzono do obrotu w ub.r.
Podstawowym przedmiotem tego ubezpieczenia jest pojazd wraz z jego wyposażeniem. Może on zostać rozszerzony o wyposażenie dodatkowe, będące katalogiem urządzeń i osprzętu, którego producent nie montuje standardowo. Produkty ubezpieczeniowe AC dzielą ochronę ubezpieczeniową na udzielaną w zakresie podstawowym i dodatkowym. Ten pierwszy obejmuje z reguły uszkodzenie, zniszczenie lub utratę podstawowego przedmiotu ubezpieczenia. Przyjmuje się, że standardowe przyczyny wystąpienia stanu, w którym zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność to: działanie siły mechanicznej w odniesieniu do zderzenia się pojazdu z innym pojazdem, osobami, przedmiotami lub zwierzętami; powódź, zatopienie, huragan lub działania innych sił przyrody; działanie osób trzecich (również włamanie); pożar, wybuch oraz działanie czynnika termicznego lub chemicznego.
Dodatkowy zakres ochrony ubezpieczeniowej obejmuje zazwyczaj kradzież. Aby ubezpieczenie mogło zostać rozszerzone, wymagane jest zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń antykradzieżowych. Ich liczba i jakość zależy od typu oraz wartości przedmiotu ubezpieczenia. Niejednokrotnie ogólne warunki ubezpieczeń nie dają możliwości rozszerzenia ubezpieczenia w przypadku pojazdów starszych niż określona liczba lat. OWU dają również możliwość rozszerzenia odpowiedzialności za szkody powstałe podczas jazd wyścigowych, treningowych, użycia pojazdu jako rekwizytu, kierowania pojazdem przeznaczonym do nauki oraz pojazdów wynajmowanych w ramach działalności gospodarczej.
Zakres ochrony ubezpieczeniowej jest ograniczany przez TU, które stosują szereg wyłączeń odpowiedzialności. Zakłady nie odpowiadają m.in. za szkody spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, powstałe podczas kierowania w stanie nietrzeźwości, wyrządzone przez osobę bez wymaganych dokumentów uprawniających do kierowania pojazdem, w tym bez świadectwa kwalifikacji, w przypadku ucieczki z miejsca wypadku. Odszkodowanie nie jest wypłacane również za małe szkody, które są określane procentowo w stosunku do wynagrodzenia (50 proc.) lub sumy ubezpieczenia (1 proc.) z górnym ograniczeniem kwotowym (150 euro, 300 zł, 400 zł) lub z oznaczeniem tzw. widełek (nie mniej niż 200 zł i nie więcej niż 700 zł). Ograniczenie takie dotyczy podstawowego zakresu ubezpieczenia, z wyłączeniem szkód powstałych w związku z przewozem osoby, której ma być udzielona pomoc medyczna oraz zakresu dodatkowego ochrony ubezpieczeniowej.
Uważa się, że umowa ubezpieczenia jest zawarta z chwilą doręczenia polisy ubezpieczeniowej. Jest to bardzo powszechne rozwiązanie. Podobnie jak długość trwania umowy – 12 miesięcy. Ogólne warunki ubezpieczeń przewidują jednak także krótszy okres (z wyłączeniem możliwości zawarcia takiej umowy wyłącznie w dodatkowym zakresie odpowiedzialności lub na dłuższy niż 12 miesięcy (o ile umowa ubezpieczenia związana jest z kredytowaniem zakupu przedmiotu ubezpieczenia). Odpowiedzialność ZU rozpoczyna się zwykle następnego dnia po zawarciu umowy ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż następnego dnia po zapłaceniu składki lub jej raty.
Wygasa ona standardowo w wyniku rozwiązania umowy ubezpieczenia (upłynięcie terminu końcowego, wypłaty odszkodowania za szkodę całkowitą, niezapłacenia raty składki, przeniesienia własności przedmiotu ubezpieczenia lub odstąpienia od umowy). Niektóre OWU przewidują, że zapłacenie składki ubezpieczeniowej po terminie wygaśnięcia ochrony ubezpieczeniowej umożliwia jej przywrócenie (o ile ta przerwa nie jest dłuższa niż 7 dni, a oględziny przedmiotu nie potwierdziły istotnych zmian w stanie technicznym). W umowie ubezpieczenia AC sumę ubezpieczenia stanowi wartość pojazdu, ustalana przez jego wartość rynkową albo wartość pojazdu fabrycznie nowego. Jest ona pomniejszana o kwotę każdorazowo wypłacanego odszkodowania.
Składka ubezpieczeniowa obliczana jest na podstawie przedmiotu ubezpieczenia z dnia zawarcia umowy. Nie ulega ona zmianie pomimo zmian wartości przedmiotu ubezpieczenia w trakcie trwania umowy ubezpieczenia.
OWU AC stosowane przez TU charakteryzują się coraz większą elastycznością produktową. Jest ono zbudowane w ten sposób, że klient może dokonać wyboru oraz modyfikacji opcji standardowych. Powszechnie stosowana jest również możliwość rozłożenia składki na miesięczne raty oraz prolongata opłacania składki bez zawieszania ochrony ubezpieczeniowej.
Często spotykany jest również dodatek w postaci assistance – możliwość skorzystania z samochodu zastępczego lub dodatkowego zakresu holowania.
Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest obowiązkowe. Konkurencja między zakładami ubezpieczeń zaznacza się w wysokości składek. Obowiązujące przepisy zabraniają tu oferowania polisy poniżej kosztów świadczonej ochrony ubezpieczeniowej.
Zakład ubezpieczeń nie może również odmówić zawarcia takiej umowy. Może ona być zawarta na 12 miesięcy, krótszy okres jest dopuszczany tylko w ściśle określonych przypadkach. Jeżeli natomiast składka została opłacona terminowo, to umowa ulega automatycznemu przedłużeniu na kolejne 12 miesięcy (chyba że posiadacz pojazdu wypowie ją najpóźniej 1 dzień przed upływem okresu udzielanej ochrony).
Wypłata odszkodowania następuje nie tylko wtedy, kiedy szkoda została spowodowana przez osobę wymienioną w polisie, ale również wtedy, gdy odpowiedzialna jest inna osoba kierująca pojazdem. Za poniesioną szkodę ZU wypłaca odszkodowanie do wysokości gwarancyjnej, która nie może być niższa niż równowartość 600 tys. euro, w odniesieniu do jednego zdarzenia.
W przypadku OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody spowodowane za granicą wysokość składek uzależniona jest głównie od pojemności skokowej silnika pojazdu oraz od kraju, w którym świadczona będzie ochrona ubezpieczeniowa.
Nie wszystkie ZU prowadzące działalność w zakresie ubezpieczeń AC i OC oferują klientom możliwość nabycia tych ubezpieczeń w pakiecie.
Według raportu KNUiFE, taki stopień koncentracji raczej nie ulegnie zmianie w najbliższym czasie. Na rynku nadal dominują PZU i Warta. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że kierowcy są przywiązani do swoich ZU, a zachęca ich przede wszystkim możliwość korzystania ze zniżek za kontynuację ubezpieczenia.
Firmom o małym udziale w rynku trudno konkurować ceną ubezpieczenia, która ma jednak istotne znaczenie przy wyborze ubezpieczyciela. Chociaż od czasu wejścia na rynek Link4 nowe kanały dystrybucji polis umożliwiające szybkie zawarcie ubezpieczenia i obniżenie jego ceny oraz sprawna likwidacja szkód zaczynają odgrywać coraz istotniejszą rolę i stwarzają nowe możliwości intensywnego rozwoju dla zakładów ubezpieczeń.
Jasmin El Faluji
GAZETA FINANSOWA
