Fakty i mity o Biurze Informacji Kredytowej
Biuro Informacji Kredytowej powszechnie postrzegane jest jako „czarna lista” – ktoś kto zostanie na nią wpisany może się pożegnać z kredytem w banku. BIK stara się rozwiać ten błędny stereotyp. Poniżej kilka „mitów” o Biurze Informacji Kredytowej oraz informacje o tym jak działa ta instytucja.
Bazę danych BIK o kredytobiorcach indywidualnych prowadzi Związek Banków Polskich.
NIE. Bazę danych prowadzi BIK samodzielnie. Powstała i jest aktualizowana w oparciu o informacje o kredytobiorcach przekazywane przez 40 banków i SKOKi, które podpisały z BIK umowę o współpracy. Związek Banków Polskich jest jednym z akcjonariuszy BIK, pozostałych trzynastu, to banki.
Wiele osób ma za sobą „wpadki kredytowe”. Dla nich tego typu problemy skończyły się wpisem na czarną listę BIK.
NIE. BIK nie jest czarną listą. Tylko ok. 5% danych znajdujących się w bazie danych Biura Informacji Kredytowej dotyczy klientów, którzy mieli zaległości w spłacie przekraczające 90 dni. Pamiętajmy jednak, że straty, które ponosi w związku z tym sektor bankowy, pokrywane są w efekcie, przez pozostałe 95% solidnych klientów.
Należy również pamiętać, że zaległość powyżej 90 dni nie jest jednoznaczna z negatywną oceną klienta. W procesie oceny klienta liczy się dalsza historia spłaty danego zobowiązania oraz sposób uregulowania innych zobowiązań. Wśród tych 5% opóźniających się ze spłatą kredytu niewielu jest takich klientów, którzy świadomie wyłudzili pieniądze. Gros z nich to ludzie, którzy na skutek różnych wypadków losowych nie spłacili kredytu w całości.
Oczywiście, incydentalnie zdarzać mogą się również pomyłki bankowe, które mogą utrudnić wzięcie kredytu solidnym klientom. Są one jednak rzadkie i możliwe do szybkiego skorygowania dzięki sprawdzonym procedurom. Niestety, takie sytuacje są najbardziej nagłaśniane medialnie, choć stanowią ułamek promila zawieranych transakcji.
Warto jednak pamiętać o „milczącej ogromnej większości” kredytobiorców, którzy solidnie spłacają swoje zobowiązania, a dzięki budowanej w ten sposób pozytywnej historii kredytowej mają szybszy i łatwiejszy dostęp do usług sektora bankowego. Kredyty są uważane za jeden z głównych czynników wzrostu gospodarczego poprzez m.in. finansowanie potrzeb konsumpcyjnych klientów. W ten sposób pozytywna historia kredytobiorców przyczynia się pośrednio do wzrostu tempa naszej gospodarki.
Niedawno w kilku gazetach ukazały się notatki o pewnym banku, który przekazywał do BIK informacje o umorzeniu zadłużenia kredytobiorców, które nie przekraczało 50 zł, nie informując o tym klientów (w domyśle miało to przekreślić ich szanse w uzyskaniu następnego kredytu).
NIE. Przekazywanie danych do BIK nie jest i nie może być traktowane jako konsekwencja powstania zaległości w spłacie. Banki regularnie przekazują do Biura Informacji Kredytowej informacje o wszystkich rachunkach kredytowych wg stanu faktycznego – niezależnie, czy klient zalega ze spłatą, czy nie i jakie są rozmiary tej zaległości.
W danych przekazywanych do BIK znajduje się zawsze precyzyjna informacja o wysokości kredytu, kwocie przewidywanej do spłaty do końca okresu kredytowania, wysokości salda zaległości i stanie płatności. Należy podkreślić, że fakt przekazania negatywnej informacji do BIK nie oznacza niemożności zawarcia innej umowy kredytowej.
O udzieleniu kredytu decyduje samodzielnie bank i może to uczynić mimo informacji z BIK o istniejącym zadłużeniu, szczególnie kiedy jego kwota nie jest wysoka. Istotna w tym przypadku jest zdolność kredytowa klienta.
Przez BIK nie dostałem w banku kredytu.
NIE. Jak już wspomnieliśmy, w bazie danych BIK ponad 90% stanowią dane pozytywne. To głównie one decydują o przyspieszeniu procesu przyznawania kredytów przez banki. Kojarzenie BIK z „czarną listą” wynika z faktu mylenia BIK z Biurami Informacji Gospodarczej lub Bankowym Rejestrem ZBP, które gromadzą i przetwarzają głównie dane negatywne, czyli informacje o zwłoce w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych.
Pojawienie się nawet jednodniowej zaległości w spłacie powoduje umieszczenie dłużnika przez bank na „czarnej liście” BIK.
NIE. Wspomnieliśmy już wyżej, iż BIK nie prowadzi żadnego rodzaju „czarnej listy”. Wsady informacyjne banków są regularnie przekazywane do Biura Informacji Kredytowej przez wszystkie współpracujące z nim banki. Jednodniowa zaległość zdecydowanie nie jest interpretowana przez banki jako informacja negatywna. Często dane o takiej zaległości mogą być wynikiem „technicznych” opóźnień w realizacji przelewów bądź wpłat przez inne banki lub pocztę.
Na wniosek klienta BIK może poprawić nieprawidłowe dane.
NIE. BIK nie ma prawa poprawiać danych na wniosek klienta. Dane w bazie BIK mogą być korygowane wyłącznie przez współpracujący bank, a sama procedura korekty danych w BIK wygląda następująco:
– najpierw klient winien zwrócić się do banku i wyjaśnić zaistniałą nieprawidłowość, a następnie bank dokonuje korekty konkretnych danych klienta,
– a jeśli klient zapomni lub nie wie, w którym banku mogła wystąpić nieprawidłowość, powinien zgłosić się do Biura Obsługi Klienta BIK z prośbą o ujawnienie aktualnych danych osobowych przechowywanych w bazie BIK. W rezultacie otrzyma Raport o danych klienta znajdujących się w bazie, na podstawie którego będzie mógł ustalić nazwę instytucji oraz zweryfikować przekazane przez nią dane.
Na miejskich słupach ogłoszeniowych, ogrodzeniach itp. miejscach pojawiają się ogłoszenia typu: Kredyt bez sprawdzenia w BIK.
Niektórzy pośrednicy kredytowi dający takie ogłoszenia wprowadzają swoich klientów w błąd, bo o ile tylko mają podpisane umowy z bankami, to faktycznie poprzez współpracujące banki dokonują sprawdzenia klientów w bazie BIK. Należy jednak wyjaśnić, że produkty dystrybuowane pod takim hasłem, są to na ogół kredyty wysokooprocentowane, a mogą się zdarzyć także różne formy pożyczek w tzw. „systemie argentyńskim”, który w Polsce jest prawnie zabroniony.
Biuro Informacji Kredytowej powstało w październiku 1997 roku z inicjatywy Związku Banków Polskich oraz banków. Obecnie akcjonariuszami Biura jest 13 banków oraz Związek Banków Polskich.
Z BIK współpracują prawie wszystkie banki detaliczne oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa. Wzrasta liczba banków spółdzielczych współpracujących z BIK. Ocenia się, że użytkownicy Systemu Informacji BIK – Klient Indywidualny posiadają łącznie ponad 90% udziału w rynku kredytów detalicznych.
Podstawową zasadą funkcjonowania BIK jest wzajemność. Wszystkie instytucje, które chcą korzystać z informacji zawartych w bazie BIK zobowiązane są do przekazywania informacji na temat swoich klientów. Dane administrowane przez BIK, gromadzone są w dwóch głównych bazach, tzn. Bazie Informacji o Rachunkach Kredytowych, aktualizowanej co najmniej raz w miesiącu oraz Bazie Informacji o Zapytaniach Kredytowych, aktualizowanej on-line, poprzez składane zapytania. BIK korzy-sta także z baz zewnętrznych, tzn.: Międzybankowej Informacji Gospodarczej – Dokumenty Zastrzeżone (MIG DZ) oraz InfoMonitora Biura Informacji Gospodarczej.
Instytucje współpracujące z BIK obejmują ponad 90% rynku kredytowego w Polsce. Baza danych BIK obejmuje obecnie informacje o ponad 14 mln osób, posiadających ogółem 29 mln rachunków kredytowych z czego znacznie ponad 90% jest regulowanych terminowo.
Na podstawie tych danych generowane są różne rodzaje Raportów BIK, wykorzystywanych w związku z wykonywaniem w stosunku do klienta czynności bankowych. Wszystkie Raporty służą ocenie wiarygodności i zdolności kredytowej klientów. Na raportach znajdują się:
- dane identyfikacyjne klienta,
- dane dotyczące rachunków kredytowych z nim powiązanych,
- informacje na temat wniosków kredytowych złożonych przez klienta w przeszłości,
- ewentualnie ocena punktowa (scoring, BIKSco).
Ocena punktowa jest statystyczną metodą służącą do określenia prawdopodobieństwa spłacenia zobowiązania przez klienta, wyrażoną w formie liczbowej. Najwyższy możliwy wynik liczbowy przypisywany jest klientom w przypadku, których istnieje duże prawdopodobieństwo niezakłóconej obsługi zadłużenia, natomiast niskie wyniki przypisywane są klientom w przypadku, których istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia trudności w obsłudze zadłużenia. To, czy dana punktacja oznacza wysokie, średnie czy niskie ryzyko niewywiązania się klienta ze swojego zobowiązania, zależy od polityki kredytowej banku. Wiele banków korzysta z własnych systemów oceny punktowej.
Od początku działalności operacyjnej w 2001 r. do końca 2005 r. BIK udostępniło instytucjom współpracującym 23,3 mln Raportów.
Wzrost znaczenia Biura Informacji Kredytowej i dostęp do historii kredytowej klientów sektora bankowego przekłada się bezpośrednio na korzyści dla klientów, którzy m.in. obsługiwani są szybciej, bez zbędnych formalności, a jednocześnie mogą liczyć na korzystniejsze warunki współpracy z bankiem.
Budowa pozytywnej historii kredytowej leży w interesie każdego klienta banku. Osoba bez historii kredytowej może być traktowana jak osoba nigdy niekorzystająca z usług kredytowych, co może w istotny sposób utrudnić np. uzyskanie kredytu.
Tak jest np. w Stanach Zjednoczonych, gdzie zdarza się, że osoby młode biorą tzw. pożyczki studenckie, nawet jeśli ich nie potrzebują, po to, aby gdy wejdą w dorosłe życie, mieć już pozytywną historię kredytową, która zwiększy ich wiarygodność, gdy będą chciały realizować swoje poważne plany związane np. z kupnem domu .
Specjalistyczne biura zajmujące się wymianą informacji kredytowej istnieją już od dziesiątków lat w krajach Europy i obu Ameryk. W wielu z nich raporty takich biur są również chętnie nabywane przez samych klientów indywidualnych, gdyż stanowią rodzaj „certyfikatu wiarygodności płatniczej”. Np. w Niemczech liczba takich indywidualnych raportów konsumenckich „o sobie samym”, sprzedawanych przez niemieckie biuro kredytowe Schufa osiąga ok. milion sztuk rocznie.
Biuro Informacji Kredytowej również oferuje klientom indywidualnym tego typu raporty, są to:
RAPORT STANDARD – informacja dotycząca danych osobowych Wnioskodawcy przetwarzanych w bazie BIK, sporządzana w formie wydruku i udostępniana Wnioskodawcy w trybie art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. Ust. nr 133 z 1997 r. z późn. zm.) nie częściej, niż raz na 6 miesięcy.
RAPORT PLUS – informacja dotycząca danych osobowych Wnioskodawcy przetwarzanych w bazie BIK, sporządzana w formie wydruku i udostępniana odpłatnie na każde życzenie Wnioskodawcy.
źródło: BIK
