Absolutna stopa zwrotu niezależnie od sytuacji rynkowej?
W przeciwieństwie do tradycyjnych odpowiedników, celem działalności funduszy absolutnej stopy zwrotu nie jest pokonanie wybranego indeksu rynkowego (którym w przypadku funduszy akcji polskich może być np. WIG lub WIG20), a osiągnięcie dodatniej stopy zwrotu niezależnie od sytuacji panującej na rynku. W realizacji tego celu zarządzającym pomaga stosowanie różnych strategii inwestycyjnych opartych o szerokie spektrum instrumentów finansowych. Poza standardowymi, inwestują one w waluty, stopy procentowe, nieruchomości, towary. Na szeroką skalę wykorzystają również dźwignię finansową, arbitraż, instrumenty pochodne czy krótką sprzedaż. Tego typu działania mają z jednej strony pomóc redukować ryzyko (zmienność), a z drugiej, szybciej niż w przypadku tradycyjnych funduszy, reagować na zmieniające się otoczenie rynkowe – w dużej mierze dzięki zawieraniu krótkich pozycji (na spadki cen).
Mimo iż fundusze absolutnej stopy zwrotu są grupą zróżnicowaną, można wyodrębnić wśród nich kilka najpopularniejszych strategii inwestycyjnych. Jedną z nich jest long/short equity, polegająca na poszukiwaniu i kupowaniu niedowartościowanych akcji a sprzedawaniu (czyli zajmowaniu krótkich pozycji na spadki) akcji przewartościowanych. Z kolei strategia equity market neutral zakłada zawieranie pozycji krótkich i długich o równej wartości na nieefektywnie wycenione i skorelowane ze sobą instrumenty. Wśród innych propozycji możemy znaleźć global macro, która zarabia dzięki zmianom zachodzącym w gospodarkach krajów, a w szczególności na stopach procentowych, kursach walutowych czy anomaliach rynków kapitałowych. Do ciekawych strategii należy również fixed income arbitrage, czyli wyszukiwanie nieprawidłowości w wycenach instrumentów o stałym dochodzie.
Podstawową cechą funduszy absolutnej stopy zwrotu jest liberalna polityka inwestycyjna, która daje im swobodę działania i nie narzuca ograniczeń typowych dla tradycyjnych funduszy. Dla przykładu, fundusze akcji muszą posiadać w swoim portfelu znaczy udział akcji nawet w okresach, gdy ich ceny spadają.
Fundusze absolutnej stopy zwrotu w Polsce
Polski rynek funduszy absolutnej stopy zwrotu jest stosunkowo „młody” i sięga roku 2005, kiedy powstał pierwszy fundusz o nazwie Opera FIZ (Opera TFI). W ostatnim czasie dynamika jego rozwoju wzrosła i na chwilę obecną liczy blisko 72 rozwiązania, podczas gdy 3 lata temu było ich zaledwie 26.
Większość z nich (aż 47) oferowanych jest w formie funduszy inwestycyjnych zamkniętych. Taka forma daje zarządzającym większą swobodę działania. Za ostatnie 12 miesięcy średnia stopa zwrotu z tej grupy była ujemna i wyniosła -1,79%, z czego aż 29 funduszy znalazło się „pod kreską”. Uwagę zwraca również duże zróżnicowane wyników, które między najlepszym a najgorszym funduszem wyniosło aż 54,78 p.p. Najlepszym funduszem okazał się Acer Aggressive FIZ (+29,66%) z kolei najgorszym Total FIZ (-25,12%).
Ciekawych obserwacji mogłoby dostarczyć porównanie, jak tego typu instrumenty poradziły sobie w okresie kryzysu finansowego w 2008 roku. Niestety, w tym czasie w naszym kraju funkcjonowały tylko trzy fundusze (Investor FIZ, Opera FIZ i Opera Za 3 Grosze FIZ), jednak żadnemu z nich nie udało się zrealizować założonego celu. Zwłaszcza osoby, które zainwestowały w Opera FIZ i Opera Za 3 Grosze FIZ na początku 2008 r. straciły ponad połowę swoich pieniędzy. Nie oznacza to jednak, że nie są w stanie zapewnić zysków w każdych warunkach – funkcjonują one w naszym kraju zbyt krótko, aby zdobyć odpowiednie doświadczenie.
Fundusze absolutnej stopy zwrotu na świecie
Zdecydowanie inaczej sytuacja prezentuje się na rynkach zagranicznych, w szczególności na amerykańskim i europejskim, gdzie historia funduszy absolutnej stopy zwrotu sięga aż 1949 roku.
Do analizy wybraliśmy popularne fundusze absolutnej stopy zwrotu (realizujące różne strategie), które spełniają wymagania dyrektywy UCITS dotyczące przejrzystości, płynności i zarządzania ryzykiem.
W celu sprawdzenia zachowania funduszy absolutnej stopy zwrotu podczas kryzysu finansowego zostało wybranych pięć z dłuższą historią działalności: francuskie Exane Archimedes (istnieje od 2007 roku) i DNCA Finance Eurose (istnieje od 2000 roku), brytyjski Henderson Horizon – Pan European Alpha (istnieje od 2006 roku), Morgan Stanley Diversified Alpha Plus (istnieje od 2008) oraz szwajcarski Ethna-Aktiv E A (istnieje od 2002).
Jak widać w poniższej tabeli, funduszem który rewelacyjnie poradził sobie w trakcie kryzysu finansowego w 2008 roku był Exane Archimedes. Wygenerował on stopę zwrotu wynoszącą aż +10,2% (dla porównania w 2008 roku indeks WIG20 stracił 47,69% a S&P500 38,49%). Na uwagę zasługują też Ethna Aktiv E A oraz Morgan Stanley Diversified Alpha Plus które w wysokim stopniu ochroniły kapitał inwestorów przed stratą.
Warto również podkreślić dobre zachowanie funduszu Exane Archimedes podczas korekty w 2011 roku – zyskał on w całym roku 3,95% podczas gdy np. WIG20 spadł aż o 21,2%. Wszystkie fundusze (poza Henderson Horizon Pan European Alpha) w analizowanym okresie mogą pochwalić się dobrą kontrolą zmienności oraz stabilnymi wynikami.
