Dla kogo zwolnienie podatkowe

Indywidualne konto emerytalne może założyć każdy, kto ukończył 16 lat. Wystarczy podpisać umowę z instytucją finansową i następnie wpłacać składki w dowolnym terminie i wysokości

Ustawa o indywidualnych kontach emerytalnych (IKE) ustala dolną granicę wieku dla oszczędzających. Osoba podpisująca umowę z ubezpieczycielem, bankiem, towarzystwem funduszy inwestycyjnych czy też biurem maklerskim musi mieć ukończone 16 lat. Warunkiem jest też płacenie podatku w Polsce i zamieszkiwanie w naszym kraju. Młody człowiek między 16 a 18 rokiem życia może wpłacać pieniądze na IKE tylko w tym roku, w którym był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Wysokość wpłat jest w tym przypadku ograniczona albo uzyskanym dochodem albo rocznym limitem wpłat na IKE, w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa. Nie określono natomiast górnej granicy wieku. Konto mogą więc założyć emeryci (muszą jednak spełnić warunki, które podajemy niżej). Nie ma też przeszkód, by zrobiły to osoby, które nigdy nie pracowały.

Składka limitowana

Ustawodawca przewidział roczny limit wpłat na konta emerytalne. Wynosi on 150 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej przewidzianego na dany rok. Kwoty mieszczące się w limicie uprawniają do skorzystania z ulgi podatkowej. W 2005 r. roku maksymalnie na IKE można wpłacić 3635 zł, o 200 zł więcej niż w ubiegłym roku. Oszczędzający decyduje, czy przekazuje pieniądze systematycznie (np. co miesiąc), czy raz w roku. Jeśli wpłaci się w danym roku więcej niż przewiduje limit, nadpłata może zostać klientowi zwrócona lub trafić na inny rachunek i w nowym roku kalendarzowym powrócić na IKE (wszystko zależy od rodzaju wybranego produktu). Ulga w 19-proc. podatku od zysków kapitałowych jest odprowadzana przy wypłacaniu oszczędności.

Jakie warunki należy spełnić

Z ulgi można skorzystać jednak tylko wtedy, gdy pieniądze podejmie się po ukończeniu 60. roku życia, a w przypadku wcześniejszego nabycia prawa do emerytury – 55. roku życia. Trzeba też spełnić inne warunki zapisane w ustawie i IKE: gromadzić pieniądze przez co najmniej 5 dowolnych lat kalendarzowych; 50 proc. wpłat na konto musi być przekazane co najmniej 5 lat przed likwidacją konta.

Osoby, które urodziły się do końca 1945 r. i chcą skorzystać z ulgi, muszą spełnić trochę inne warunki. Po pierwsze, wpłat na IKE muszą dokonywać przez co najmniej 3 dowolne lata kalendarzowe. Po drugie, ponad połowa składek na IKE musi wpłynąć nie później niż na 3 lata przed złożeniem wniosku o wypłatę tych środków.

W przypadku osób, które urodziły się między 1 stycznia 1946 r. a 31 grudnia 1948 r. okres dokonywania wpłat wydłuża się do 4 lat, a 50 proc. wpłat na IKE musi być zrobione co najmniej 4 lata przed likwidacją konta. Dla pozostałych osób, urodzonych od stycznia 1949 r., okresy te wydłużają się do 5 lat.

Wypłata środków i skorzystanie ze zwolnienia podatkowego wyklucza możliwość ponownego założenia konta. Oszczędności wypłacane są jednorazowo i klient dowolnie decyduje o ich przeznaczeniu. Zamknięcie konta i wycofanie pieniędzy przed osiągnięciem wieku emerytalnego wiąże się z koniecznością zapłacenia podatku. Wtedy wolno otworzyć nowe IKE.

Zmiana formy oszczędzania

Można mieć tylko jedno indywidualne konto emerytalne prowadzone przez jedną instytucję finansową. Pieniądze mogą być inwestowane w różne fundusze, ale zarządzane przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Łączna suma wpłat do wszystkich funduszy nie może być wyższa niż roczny limit wpłat na konto. Podobnie jest w przypadku ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (mogą być różne fundusze, ale w ramach jednego konta). Osoby, które gromadziłyby oszczędności na więcej niż jednym koncie, zapłaciłyby wyższy, bo 75-proc. ryczałtowy podatek od dochodów kapitałowych. Ponadto podlegałyby odpowiedzialności karnej skarbowej.

Każdy ma prawo do zmiany sposobu pomnażania oszczędności emerytalnych i do zmiany instytucji finansowej zarządzającej pieniędzmi. Można więc zrezygnować np. z oferty banku i przenieść środki np. do funduszu inwestycyjnego. Zmiana dokonana przed upływem 12 miesięcy od założenia konta wiąże się jednak z kosztami.

Można także przenosić pieniądze między IKE a pracowniczymi programami emerytalnymi (PPE), z tym że z PPE można przelać środki do IKE jedynie w razie likwidacji programu lub zaprzestania pracy w firmie prowadzącej program.

Każdy oszczędzający powinien wskazać osoby uposażone, które odziedziczą pieniądze w razie jego śmierci (trzeba w procentach określić, jaka część środków ma przypaść danej osobie; oczywiście można wskazać tylko jedną). Jeśli w umowie nie ma informacji o osobach uposażonych, środki zostaną wypłacone spadkobiercom. Co ważne, oszczędności zgromadzone na IKE nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn.

Gdzie założyć IKE

Umowę o prowadzenie konta można podpisać z:
towarzystwem funduszy inwestycyjnych; wtedy pieniądze są lokowane w otwarte lub specjalistyczne otwarte fundusze inwestycyjne;
zakładem ubezpieczeń na życie; musi to być umowa ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym;
domem maklerskim lub bankiem prowadzącym działalność maklerską; jest to umowa o świadczenie usług brokerskich i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego;
bankiem oferującym lokatę terminową. Osoby posiadające już ubezpieczenie na życie z funduszem kapitałowym lub rachunek inwestycyjny w biurze maklerskim mogą gromadzić oszczędności na IKE na podstawie wcześniej zawartych umów.
Katarzyna Ostrowska, Rzeczpospolita