IKE: zanim podpiszesz umowę

Oszczędzanie na indywidualnym koncie emerytalnym to długoletni proces, trwający pięć lat lub dłużej. W tym czasie wiele może się zdarzyć. Dlatego przed podpisaniem umowy o prowadzenie IKE warto zastanowić się nad takimi potencjalnymi zdarzeniami i odpowiednio je uregulować w umowie. W ten sposób zabezpieczymy odpowiednio swoje interesy, a przede wszystkim stworzymy gwarancję, że nie wystąpią okoliczności, które pozbawiłyby nas prawa do ulgi podatkowej, która jest główną korzyścią z oszczędzania w formie IKE.

Indywidualne konta emerytalne podlegają takim samym ogólnym regułom prowadzenia rachunków, jakie dotyczą standardowych produktów finansowych oferowanych przez instytucję z określonej grupy. Poza więc specyficznymi regulacjami dotyczącymi tylko IKE – i mającymi zastosowanie niezależnie od tego, czy IKE założymy w banku czy na giełdzie – będziemy musieli stosować się do reguł, które zawarte są: w statucie funduszu inwestycyjnego – w przypadku gdy umowę o prowadzenie IKE zawrzemy z funduszem inwestycyjnym, regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego – w przypadku gdy stroną umowy IKE będzie ostatecznie podmiot prowadzący działalność maklerską, w ogólnych warunkach ubezpieczenia oraz regulaminie ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych – w przypadku zakładu ubezpieczeń lub umowie rachunku bankowego – w przypadku banku.

Co jest zawarte w każdej umowie

IKE jest prowadzone na podstawie pisemnej umowy, którą zawrzemy z bankiem, funduszem inwestycyjnym, biurem maklerskim lub towarzystwem ubezpieczeń na życie. W zależności od tego, z której kategorii instytucji finansowych będzie to firma, treści tej umowy mogą się w pewnej części różnić.

Jednak umowa o prowadzenie IKE określa w szczególności:

• oznaczenie IKE umożliwiające jego identyfikację,
• sposób oznaczenia dyspozycji dotyczących środków gromadzonych na IKE,
• sposób postępowania instytucji finansowej w przypadku, gdy suma wpłat dokonanych przez oszczędzającego w danym roku kalendarzowym przekroczy maksymalną wysokość wpłat,
• zakres, częstotliwość i formę informowania oszczędzającego o środkach zgromadzonych na IKE,
• koszty i opłaty obciążające oszczędzającego w związku z prowadzeniem IKE,
• okres wypowiedzenia umowy,
• termin dokonania wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu,
• sposób postępowania z pożytkami z papierów wartościowych zgromadzonych na IKE oszczędzającego.

Gdy IKE zakładamy w towarzystwie ubezpieczeniowym

W zakresie ubezpieczeń na życie zakład ubezpieczeń jest obowiązany do zawarcia w każdej umowie ubezpieczenia: definicji poszczególnych świadczeń, wysokości składek odpowiadających poszczególnym świadczeniom podstawowym i dodatkowym, zasad ustalania świadczeń należnych z tytułu umowy, w szczególności sposobu kalkulacji i przyznawania premii, rabatów i udziału w zyskach ubezpieczonego, a także określenia stopy technicznej, wskazania wartości wykupu oraz wysokości sumy ubezpieczenia w przypadku zmiany umowy ubezpieczenia na bezskładkową, jeśli są one gwarantowane, określenia kosztów oraz innych obciążeń pobieranych przez zakład ubezpieczeń przy wypłacie świadczeń. Ponadto umowa powinna zawierać opis tych czynników w metodach kalkulacji rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, które mogą mieć wpływ na zmianę wysokości świadczenia zakładu ubezpieczeń oraz wskazania przepisów regulujących opodatkowanie świadczeń zakładu ubezpieczeń.

A jeśli ubezpieczenie na życie jest związane z ubezpieczeniem kapitałowym – a tylko takie mogą mieć charakter IKE – zakład ubezpieczeń jest obowiązany do określenia lub zawarcia w umowie ubezpieczenia:

• wykazu oferowanych ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych,
• zasad ustalania wartości świadczeń oraz wartości wykupu ubezpieczenia,
• w tym również zasad umarzania jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego i terminów ich zamiany na środki pieniężne i wypłaty świadczenia,
• regulaminu lokowania środków ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego obejmującego w szczególności charakterystykę aktywów wchodzących w skład tego funduszu, kryteria doboru aktywów oraz zasady ich dywersyfikacji i inne ograniczenia inwestycyjne,
• zasad i terminów wyceny jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego,
• zasad ustalania wysokości kosztów oraz wszelkich innych obciążeń potrącanych ze składek ubezpieczeniowych lub z ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego,
• zasad alokacji składek ubezpieczeniowych w jednostki ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, w szczególności w zakresie wyżej wymienionym oraz terminu zamiany składek na jednostki tego funduszu.

Dodatkowe obowiązki ubezpieczyciela

W zakresie wszystkich ubezpieczeń na życie zakład ubezpieczeń jest obowiązany do pisemnego informowania ubezpieczającego i ubezpieczonego, nie rzadziej niż raz w roku, o wysokości świadczeń przysługujących z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia, w szczególności o wartości wykupu oraz premii. Gdy ubezpieczenie związane jest z funduszem kapitałowym – a takie są wszystkie IKE w formie polisy – zakład ubezpieczeń jest obowiązany do dokonywania wyceny jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego nie rzadziej niż raz w miesiącu, ogłaszania w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim, niezwłocznie po jej ustaleniu, o wartości jednostki ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego oraz sporządzania i publikowania rocznych i półrocznych sprawozdań ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego.

I jeszcze jedno. W odniesieniu do wszystkich umów ubezpieczenia na życie, a więc także tych, które mają charakter IKE, przed wyrażeniem przez strony zgody na zmianę warunków umowy lub zmianę prawa właściwego dla zawartej umowy ubezpieczenia, zakład ubezpieczeń jest obowiązany przekazać pisemnie informacje w tym zakresie ubezpieczającemu i ubezpieczonemu wraz z określeniem wpływu tych zmian na wartość świadczeń przysługujących z tytułu zawartej umowy.

Zbigniew Biskupski, Gazeta Prawna