Jak sfinansować edukację dziecka

Edukacja dzieci to najważniejsza, obok emerytury, długoterminowa potrzeba finansowa większości z nas. Niestety w Polsce nie ma specjalnych preferencji podatkowych dla osób, które chcą zainwestować w wykształcenie następnych pokoleń. Dlatego do realizacji naszych finansowych celów musimy wykorzystać dostępne na rynku produkty. Przy czym nie zawsze warto sugerować się tym czy mają one „dziecko” lub „edukacja” w nazwie.

W przypadku długoterminowego oszczędzania należy kierować się określonymi kanonami inwestowania, które sprawdziły się w ostatnich kilkudziesięciu latach w krajach o dłuższej niż nasza historii rynków kapitałowych. Najważniejsze jest skierowanie znacznej części oszczędności na rynek akcji, który w długim okresie generuje najwyższe stopy zwrotu.

Warto to zrobić z pomocą funduszy inwestycyjnych – najlepiej kilku jednocześnie. W miarę zbliżania się terminu wykorzystania środków należy skupić się na ochronie kapitału zwiększając udział w portfelu funduszy obligacji a w ostatnim roku rynku pieniężnego. Ta stosunkowo prosta strategia to podstawa sukcesu. Oczywiście udział akcji w portfelu można zmieniać w trakcie oszczędzania zależnie od bieżącej sytuacji na giełdzie i w gospodarce. Warunkiem koniecznym jest dobór właściwego produktu finansowego, który umożliwi jej realizację w sposób efektywny kosztowo i podatkowo.

Jak oszczędzać na edukacją dzieci?

Warto

Giełda

ZALETY: brak kosztów zarządzania i opłat dystrybucyjnych tak jak w funduszach inwestycyjnych; możliwość samodzielnej konstrukcji portfela; potencjalnie bardzo wysoka rentowność długoterminowej inwestycji
WADY: utrudniona dywersyfikacja pomiędzy wiele spółek w przypadku wpłat regularnych (połowa akcji z WIG20 kosztuje powyżej 100 zł!); prowizje maklerskie i koszt prowadzenia rachunku maklerskiego; konieczna specjalistyczna wiedza i czas

Fundusze z udziałem akcji

ZALETY: dywersyfikacja oszczędności (kilkadziesiąt spółek w portfelu); dostępność (w ramach planów systematycznego oszczędzania od 50 zł miesięcznie); bezpieczeństwo środków (fundusz nie może zbankrutować); profesjonalne zarządzanie portfelem
WADY: koszty zarządzania, opłaty dystrybucyjne, przy niskiej składce miesięcznej ograniczona możliwość podziału oszczędności pomiędzy wiele funduszy

IKE w funduszach inwestycyjnych

ZALETY: możliwość skorzystania z ulgi podatkowej (brak podatku Belki od zysków); możliwość uniknięcia podatku spadkowego (dyspozycja na wypadek śmierci); konwersje między funduszami wolne od podatku Belki; automatyczne zmiany alokacji portfela (niektóre oferty), niskie koszty
WADY: limit wpłat (w tym roku 3635 zł); każda wypłata oznacza utratę ulgi podatkowej; ulga tylko po przejściu na emeryturę lub ukończeniu 60 lat; brak dywersyfikacji między zarządzających (jedno TFI)

Ubezpieczeniowe programy inwestycyjne

ZALETY: możliwość dywersyfikacji między wiele funduszy przy składce rzędu 200 zł miesięcznie, brak podatku przy konwersji między funduszami, brak opłat dystrybucyjnych; zwolnienie z podatku spadkowego; częściowe wyłączenie z egzekucji komorniczej; bezpłatne konwersje i zmiany podziału składki pomiędzy fundusze; gwarantowana wypłata przynajmniej sumy składek w przypadku śmierci oszczędzającego
WADY: dodatkowa opłata za zarządzanie (ok. 2 proc. rocznie); ewentualna opłata za ryzyko ubezpieczeniowe w przypadku spadku wartości portfela poniżej sumy składek (znacząca jedynie w przypadku osób starszych); wypłata środków w pierwszych latach oszczędzania obraczona prowizją.

Nie warto

Lokata w banku. Niska rentowność, podatek Belki naliczany przy każdym odnowieniu lokaty
Fundusz rynku pieniężnego. Niska rentowność w długim okresie spłaty w porównaniu z funduszami z udziałem akcji

?????

Polisy posagowe. Produkty łączące funkcję ochronną i inwestycyjną są bardzo zróżnicowane i trudne do porównania. W wielu przypadkach są one jednak obarczone wysokimi kosztami, które muszą zrekompensować ubezpieczyciolem wydatki na wynagradzanie agentów. Przykładem ukrytej opłaty jest na przykład, spotykane czasem, stosowanie cen kupna i sprzedaży jednostek funduszy inwestycyjnych. Każdą polisę posagową należy dokładnie przeanalizować pod względem kosztów i przede wszystkim w zakresie strategii inwestowania naszych oszczędności. Nie warto godzić się na gwarantowaną sumę świadczenia np. po ukończeniu przez dziecko 18 lat. W przypadku długoterminowego oszczędzania znacznie bardziej opłaci się podjęcie ryzyka.

Jaką kwotę trzeba oszczędzać co miesiąc, by móc wypłacać dziecku 1000 zł miesięcznie przez 5 lat studiów*

* założona stopa zwrotu w okresie wypłaty środków 5%

Lekcja z Ameryki

W USA funkcjonują specjalne edukacyjne programy oszczędnościowe wspierane przez władze stanowe i federalne (college savings plans). Każdy kto przeznaczy pieniądze zebrane w ramach tych planów w sfinansowanie edukacji (niekoniecznie własnego dziecka, lecz także np. swojej własnej) może uniknąć 10-proc. podatku od zysków kapitałowych. Zyski z częściowych wypłat także są zwolnione z podatku a taka wypłata nie oznacza zerwania całego planu (tak jak to ma miejsce w przypadku polskich IKE). Dodatkowo, poszczególne stany oferuję „bonusy” w zakresie podatków lokalnych, a oszczędności zwolnione są, do wysokości ramach określonych limitów, z podatku od darowizny. Wpłat na plany edukacyjne nie można jednak odliczać od podstawy opodatkowania zmniejszając tym samym swój podatek dochodowy. Taką możliwość zapewniają natomiast plany emerytalne.

Dlaczego warto inwestować w kilka funduszy?

Fundusze akcji mogą się diametralnie różnić wynikami. W ostatnich 3 latach najlepszy fundusz akcji wypracował stopę zwrotu 156 proc., najsłabszy tylko 69 proc. (patrz: wykres poniżej). W załączeniu wykres pokazujący jak rosła wartość 1000 zł w funduszu najsłabszym i najlepszym w okresie od 22 sierpnia 2002 r. do 22 sierpnia 2005 r. Trudno przewidzieć, który fundusz będzie liderem rankingów za kilka lat. Dlatego warto inwestować jednocześnie w kilka funduszy wyselekcjonwanych z pomocą doradcy finansowego.

Maciej Kossowski