Bankowy Arbitraż Konsumencki
Klienci banków, jako konsumenci mają swoje prawa i nie są osamotnieni w obronie swych interesów przed potężnymi instytucjami finansowymi. Przy Związku Banków Polskich funkcjonuje od 1 marca 2002 r. Bankowy Arbitraż Konsumencki, inaczej Arbiter Bankowy.
Jest on powoływany uchwałą Zarządu Związku Banków Polskich. Podstawowym zadaniem Arbitra Bankowego jest rozstrzyganie sporów pomiędzy klientami banków oraz bankami będącymi członkami Związku Banków Polskich. Inne banki mogą również poddać się jurysdykcji Arbitra.
Należy zaznaczyć, że Arbiter Bankowy nie oznacza sądu polubownego w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Spory kwalifikujące się do rozstrzygnięcia mogą dotyczyć jedynie roszczeń pieniężnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych lub innych obowiązków na rzecz swych klientów.
Działalność Arbitra Bankowego dotyczy klientów banków, będących osobami fizycznymi, jeżeli zawarta z bankiem umowa nie jest związana z działalnością gospodarczą. Stąd pan Kowalski prowadzący działalność gospodarczą, posiadający konto firmowe w banku ABC nie może korzystać z możliwości, jakie stwarza instytucja Arbitra Bankowego. Jeżeli jednak wszedłby w spór z bankiem XYZ w którym posiada prywatny ROR, wówczas może skierować sprawę do Arbitra Bankowego.
W postępowaniu arbitrażowym mogą być rozstrzygane sprawy powstałe po 1 lipca 2001 r. Wartość przedmiotu sporu nie może być wyższa, niż 8000 zł. Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek oraz innych kosztów poza kwotą roszczenia głównego. Jeżeli klient banku posiada więcej niż jedno roszczenie to wszystkie są sumowane.
Arbiter Bankowy rozstrzyga więc sprawy dotyczące stosunkowo niskiej wartości materialnej, chociaż dla wielu ludzi ta kwota może mieć duże znaczenie. Jak widać, utworzenie instytucji Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego miało przede wszystkim na celu ochronę klientów o niższym stanie posiadania – biedniejszych, których nie stać na prowadzenie kosztownych spraw przeciwko bankom.
Arbiter nie rozpatruje spraw wynikających ze świadczeń Skarbu Państwa, m.in. związanymi z książeczkami mieszkaniowymi oraz kredytami z dopłatami ze środków budżetowych.
Biuro Arbitra Bankowego znajduje się w Warszawie.
Postępowanie przed Arbitrem
Postępowanie przed Arbitrem Bankowym jest wszczynane na wniosek klienta banku. Każdy, kto czuje się poszkodowany przez bank i chciałby dochodzić swych praw winien złożyć pisemny wniosek zawierający następujące dane:
a) imię i nazwisko, adres zamieszkania i adres do korespondencji, ewentualnie inne dane kontaktowe (numer telefonu, faxu, adresu e-mail).
b) wskazanie banku, oddziału i adresu jego siedziby, którego dotyczy roszczenie,
c) dokładny opis żądania, wraz z uzasadnieniem,
d) środki dowodowe w postaci oryginałów dokumentów,
e) wartość przedmiotu sporu,
f) dokument potwierdzający zakończenie postępowania reklamacyjnego w banku lub oświadczenie, że w terminie 30 dni bank nie dostarczył odpowiedzi na skargę.
Jak wynika z powyższego, do Arbitra można skierować sprawę tylko wtedy, gdy zostały wyczerpane możliwości jej załatwienia bezpośrednio z bankiem.
Wniosek może być dostarczony do Biura Arbitra Bankowego bezpośrednio przez klienta banku, pełnomocnika lub pocztą na adres:
Bankowy Arbitraż Konsumencki, ul. Kruczkowskiego 8, 00-380 Warszawa. Kontakt telefoniczny (0-22) 486-84-00.
Warunkiem podjęcia czynności arbitrażowych jest wniesienie opłaty w kwocie 50 zł, przelewem na konto Arbitra Bankowego. Gdy wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 50 zł, opłata wynosi 20 zł. Wpłaty należy dokonać na konto:
55 1020 1156 0000 7702 0008 8120 w PKO BP S.A. XV/ O Centrum Warszawa,
Jeżeli wniosek jest niekompletny lub nie spełnia wymogów formalnych, klient banku może być wezwany do jego uzupełnienia lub skorygowania.
Rozpoznanie wniosku
Po zapoznaniu się z wnioskiem Arbiter Bankowy podejmuje decyzję o skierowaniu sprawy do rozpoznania albo o zwrocie wniosku.
Zwrot wniosku może mieć miejsce, gdy:
1) postępowanie przed Arbitrem Bankowym jest niedopuszczalne ze względu na kwotę roszczenia lub bank nie jest członkiem ZBP, lub nie poddał się jurysdykcji Arbitra Bankowego i wykonanie jego orzeczeń lub przedmiot roszczenia wykracza poza zakres uprawnień Arbitra,
2) sprawa dotycząca danego roszczenia jest prowadzona przed sądem powszechnym lub sądem polubownym albo została już rozstrzygnięta prawomocnym orzeczeniem,
3) rozstrzygnięcie sprawy może być przeprowadzone tylko przez sąd polubowny,
4) treść wniosku jest niezrozumiała,
5) wnoszący nie dostarczył dokumentu potwierdzającego zakończenie postępowania reklamacyjnego w banku ani oświadczenia, że w terminie 30 dni bank nie dostarczył odpowiedzi na jego skargę,
6) rozpoznanie sprawy wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego z udziałem świadków i biegłych, a to nie należy już do zakresu działania Arbitra.
Przy zwrocie wniosku klient otrzymuje połowę uiszczonej wcześniej opłaty.
Jeżeli sprawa zostanie skierowana do rozpoznania, wówczas Biuro Arbitra Bankowego przesyła do pozwanego banku odpis wniosku wraz z załącznikami i wzywa go do udzielenia odpowiedzi na wniosek w terminie 14 dni. Termin ten może być przedłużony, jeżeli tak postanowi Arbiter.
Jeżeli bank nie udzieli odpowiedzi na zapytanie Arbitra, nie oznacza to przeszkody w rozpoznaniu sprawy.
Bank może uznać roszczenie klienta w całości, części lub w ogóle go nie uznać, wnosząc o jego oddalenie. Ostateczna decyzja i tak należy do Arbitra.
Zawieszenie i umorzenie postępowania
Postępowanie przed Arbitrem Bankowym może zostać zawieszone na wniosek klienta banku lub wspólny wniosek klienta i banku. Klient może również wycofać wniosek, co skutkuje jego umorzeniem. W takim przypadku, wniesiona opłata nie podlega zwrotowi. Stąd zanim rozpoczniemy proces należy dokładnie rozważyć, czy nasze roszczenie jest słuszne i czy opłaca się podejmowanie trudu dochodzenia.
Arbiter Bankowy będzie nakłaniać konsumenta i bank do polubownego rozwiązania sporu poprzez zawarcie ugody. Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia, wówczas Arbiter Bankowy rozstrzyga spór na posiedzeniu niejawnym.
Jeżeli okoliczności lub charakter sprawy będą tego wymagać Arbiter Bankowy wezwie na rozprawę klienta banku oraz bank. Klient może być reprezentowany przez pełnomocnika. Bank natomiast wyznacza swego przedstawiciela.
Jeżeli strony nie stawią się, Arbiter przeprowadza rozprawę bez ich obecności.
Orzeczenie Arbitra Bankowego
Po przeprowadzeniu rozprawy Arbiter wydaje orzeczenie, które winno zawierać:
1) nazwy stron,
2) określenie przedmiotu sprawy,
3) treść rozstrzygnięcia Arbitra,
4) postanowienie dotyczące kosztów postępowania,
5) uzasadnienie orzeczenia.
W uzasadnieniu orzeczenia Arbiter winien w zwięzły sposób opisać stan faktyczny oraz wskazać podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia sporu.
Wydanie orzeczenia kończy postępowanie prowadzone przed Arbitrem Bankowym. Biuro Arbitra wysyła stronom listem poleconym dokument orzeczenia.
W przypadku przegrania sprawy przez bank jest on zobowiązany zwrócić swemu klientowi kwotę uiszczonej przez niego opłaty a także zwrócić koszty postępowania przed Arbitrem Bankowym.
Orzeczenia Arbitra Bankowego są dla banku ostateczne. Korzystne dla klienta banku orzeczenie Arbitra winno być wykonane nie później w terminie 14 dni od dnia otrzymania wypisu orzeczenia.
Jednak orzeczenie Arbitra Bankowego nie jest ostateczne dla klienta banku. Jeżeli jest on niezadowolony, wówczas może wystąpić z powództwem na drogę postępowania sądowego.
W przypadku, gdy pomiędzy stronami została zawarta ugoda, wówczas Arbiter sporządza odpowiednie orzeczenie w tej sprawie. W takiej sytuacji nie są ustalane koszty postępowania a klient banku odzyskuje połowę uiszczonej opłaty.
Klient banku ma prawo żądać od Arbitra Bankowego wyjaśnień przy użyciu języka powszechnie zrozumiałego nie zawierającego specjalistycznych sformułowań prawniczych.
Akta związane z daną sprawą są archiwizowane przez okres jednego roku, po czym podlegają zniszczeniu. Obie strony mogą otrzymywać na żądanie odpisy dokumentów związanych ze sprawą po uiszczeniu opłaty kancelaryjnej.
Zasady działania Arbitra Bankowego określa „Regulamin Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego”, dostępny na stronie internetowej Związku Banków Polskich www.zbp.pl.
Jan Mazurek
