Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń instytucja, która działała w latach 1996-2002. Kontrolowała działalność towarzystw ubezpieczeniowych, wydawała zezwolenia na działalność agentów i brokerów ubezpieczeniowych. Nie licencjonowała zakładów ubezpieczeń, co pozostawało w gestii Ministra Finansów. Jej następcą jest Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.
papier wartościowy dokument uosabiający prawa majątkowe przysługującego jego posiadaczowi; należą do nich: Akcje, Obligacje, Bony Skarbowe, a także Jednostki Uczestnictwa Funduszy Inwestycyjnych. Bez tego dokumentu nie można wykonywać owego prawa. Przeniesienie własności dokumentu skutkuje także przeniesieniem tego prawa.
papier wierzycielski patrz: instrument dłużny.
papiery wartościowe (ang. securities) dokumenty, które stwierdzają istnienie pewnych praw majątkowych, wyróżniających się tym, że ich realizacja może nastąpić jako konsekwencja okazania lub zwrotu dokumentów. Posiadacz papierów wartościowych może, poza realizacją danych praw majątkowych, także dokonywać przenoszenia wspomnianych praw na inne osoby.
papiery wartościowe imienne (ang. securities to a named person) papiery wartościowe, wskazujące konkretną osobę jako ich właściciela. Nazwisko właściciela umieszczone jest na dokumencie. Przeniesienie praw własności może się odbyć tylko na dwa sposoby: na drodze umowy notarialnej lub poprzez indos.
papiery wartościowe na okaziciela (ang. securities to bearer) papiery wartościowe, których aktualny posiadacz jest ich właścicielem. Przeniesienie własności odbywa się poprzez wręczenie innej osobie tychże papierów.
papiery wartościowe na zlecenie (ang. securities to order) papiery wartościowe, wskazujące konkretną osobę jako ich właściciela, z kolei proces przeniesienia wynikających z nich praw majątkowych odbywa się w drodze indosu. Rodzaj papierów wartościowych rozróżnianych ze względu na sposób wskazania osoby uprawnionej i trybu zbywania papierów.
papiery wartościowe nie stwierdzające prawa do kapitału (ang securities representing no right to equity) zwane również dłużnymi papierami wartościowymi. To papiery wartościowe, co do których właściciela nie dysponuje prawem współwłasności majątkowej w stosunku do majątku emitenta. Owe papiery reprezentują tylko i wyłącznie pieniężne zobowiązanie emitenta wobec ich posiadaczy na kwoty płatne w wyznaczonym dokładnie terminie [...]
papiery wartościowe o stałym dochodzie (ang. fixed income securities) papiery wartościowe, przynoszące swym właścicielom niezmienny dochód, którego wysokość może być gwarantowana przez cały okres ważności papieru lub w krótszym czasie np. dla okresu pojedynczego kuponu.
papiery wartościowe o zmiennym dochodzie (ang. variable income securities) papiery wartościowe, nie gwarantujące ich właścicielom dochodu stałej wysokości, a udział w zyskach, które osiąga emitent proporcjonalnie do wielkości wniesionego wkładu.
papiery wartościowe stwierdzające prawo do kapitału (ang. securities representing right to equity) papiery wartościowe, których właściciele dysponują prawem współwłasności majątkowej, jeśli chodzi o majątek emitenta. Należą do nich przykładowo dokumenty udziałowe w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, górniczych, komandytowych lub w spółkach akcyjnych, w których to ostatnich dokument udziałowy określany jest mianem Akcji.
parkiet wyodrębnione w siedzibie giełdy miejsce, gdzie zawierane są transakcje i odbywa się sesja giełdy papierów wartościowych.
PDR patrz: Polskie Kwity Depozytowe.
PKB Produkt Krajowy Brutto to wartość wszystkich finalnych dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju w określonym czasie. To definicja rozpatrywana od strony podażowej. Wielkość PKB podawana jest w okresach kwartalnych, a zmiany procentowe pokazywane są w stosunku do poprzedniego kwartału lub do odpowiadającego danej porze kwartału roku ubiegłego. Po zakończeniu roku kalendarzowego podaje się [...]
płatności nieuwarunkowane (ang. unconditional payments) płatności, których dokonanie przez bank nie jest uzależnione od wymogu spełnienia przez beneficjenta jakichkolwiek warunków. Płatności uiszczane za pomocą czeków i w formie poleceń zapłaty należą do kategorii płatności nieuwarunkowanych.
płatności uwarunkowane (ang. conditional payments) płatności, których bank dokonuje w zależności od spełnienia określonych warunków przez beneficjenta. Tego typu płatnościami są te dokonywane w formie akredytywy dokumentowej lub inkasa, zwyczajowo nazywane operacjami dokumentowymi.
płynność (ang. liquidity) możliwość dostępu do własnych środków zainwestowanych. Wysoka płynność oznacza że można bardzo szybko wycofać swoje środki. To także zdolność danego podmiotu do wywiązywania się w terminie najbardziej wymagalnych zobowiązań, związanych np. z zapłatą kontrahentom za produkty i usług czy wypłatą wynagrodzeń własnym pracownikom. To jeden z elementów oceny finansowej firmy, ponieważ płynność [...]
po cenie rynkowej w systemie kursu jednolitego zlecenie giełdowe nie uczestniczące w ustalaniu kursu, podlegające realizacji po zrealizowaniu innych zleceń złożonych przed sesją giełdową. Nie zawiera limitu ceny. Zlecenie takie składane jest w chwili, gdy inwestor chce nabyć lub sprzedać akcje po najlepszej cenie, dostępnej na dany moment na rynku, czyli po cenie najlepszego oczekującego [...]
po każdej cenie zlecenie giełdowe uczestniczące w ustalaniu kursu nie zawierające limitu ceny; podlegające realizacji w pierwszej kolejności razem ze zleceniami „z limitem ceny” złożonymi przed sesją giełdową. Oznacza to, że dla zleceniodawcy nie jest możliwa kontrola kursu, po jakim zostanie zrealizowane pełne zlecenie lub jego części, kiedy zlecenie realizowane jest w paru transakcjach.
po wymianie informacja podawana obok kursu giełdowego dla danego Papieru Wartościowego oznaczająca, że dokonany został podział Akcji.
poddanie się egzekucji aktem notarialnym (ang. submission to the notary deed of execution) akt notarialny, będący jednostronnym oświadczeniem dłużnika o poddaniu się egzekucji lub w formie umowy zawieranej między bankiem a dłużnikiem. Wyraża obowiązek kredytobiorcy zapłaty danej kwoty pieniężnej w konkretnym terminie. Zgodnie z regułami prawnymi akt ten stanowi tytuł egzekucyjny, na którego podstawie może [...]
podział akcji (ang. split) wymiana wszystkich Akcji danej spółki na proporcjonalnie większą liczbę Akcji o niższej wartości nominalnej lub odwrotnie. Operację tę stosuje się, by poprawić dostępność akcji i ich płynność.
POK (ang. POS) patrz: Punkt Obsługi Klienta.
pokrycie (ang. coverage) stosunek wartości zabezpieczenia kredytu przyjętego przez bank do kwoty udzielonego kredytu. Przykładowo 150% pokrycia kredytu oznacza, że szacunkowa wartość kredytu jest o połowę większa od kwoty kredytu. Zamiennie używa się pojęcia marginesu bezpieczeństwa.
polecenie pobrania (ang. Direct Debit) system rozliczeń płatności między wierzycielem a dłużnikiem odbywający się za pośrednictwem banku. Dokonuje on pobrania w sposób automatyczny z konta dłużnika kwoty widniejącej na fakturze w momencie jej płatności na rzecz wierzyciela. Odbywa się to na podstawie pisemnego upoważnienia wierzyciela przez dłużnika do obciążania jego rachunku bankowego. Inicjatorem dokonywania płatności [...]
polecenie zapłaty (ang. payment order) polecenie zapłaty określonej kwoty na rzecz wskazanego beneficjenta, które zostało skierowane przez zleceniodawcę do banku. Kwota ta może być wcześniej wpłacona przez zleceniodawcę bezpośrednio do banku, jednak częściej dokonuje się to poprzez obciążenie jego rachunku. Polecenie zapłaty może odbywać się w formie bezgotówkowej, czyli za pośrednictwem przelewów, ale i gotówkowej.
polisa dokument wystawiony przez ubezpieczyciela, stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczeniowej oraz jej warunki. Zawarte w niej są dane ubezpieczonego i ubezpieczającego, określenie przedmiotu, czasu i sumy ubezpieczenia a także wysokości składki ubezpieczeniowej.
Polska Izba Ubezpieczeń organizacja ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego. Przynależność do Polskiej Izby Ubezpieczeń jest obowiązkowa i powstaje z chwilą podjęcia przez towarzystwo działalności ubezpieczeniowej. Celem tej organizacji jest ochrona i reprezentowanie interesów swoich członków wobec władzy i administracji państwowej. Uczestniczy ona w pracach związanych z kodyfikacją prawa ubezpieczeniowego, wydaje ekspertyzy oraz opinie na tematy związane z [...]
Polskie Kwity Depozytowe (ang. Polish Depositary Receipts) papiery wartościowe, oferowane na polskim rynku, które dokumentują prawo własności akcji spółki zagranicznej. Przeznaczone są dla zagranicznych spółek, które chciałaby być notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Prawa nabywców kwitów depozytowych nie różnią się w dużym stopniu od uprawnień nabywców Akcji spółki. Zapewniają one prawa majątkowe i [...]
poręczenie według prawa cywilnego (ang. Civil Code warranty) jedna z form zabezpieczenia kredytu przyjmująca postać umowy, na mocy której poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik owego zobowiązania nie wykonał. W ten sposób poręczyciel zostaje obarczony osobistą odpowiedzialnością za dług, co oznacza, że odpowiada całym swoim majątkiem. Poręczenie powinno być złożone [...]
poręczenie wekslowe (ang. aval) inaczej awal. By zabezpieczyć spłatę udzielonych wierzytelności bank może dokonać przyjęcia weksla in blanco poręczonego. Banki oczekują ustanowienia poręczenia wekslowego w sytuacji, kiedy np. majątek wystawcy weksla jest niewystarczający, aby zagwarantować spłatę należności banku. Poręczenie wekslowe powstaje w momencie złożenia na wekslu lub na przedłużku podpisu przez poręczyciela. Powinno ono wskazywać [...]
portfel ubezpieczeń ilościowy zbiór ryzyk w znaczeniu przedmiotu ubezpieczenia, jakie obsługuje dany ubezpieczyciel.
pośrednik ubezpieczeniowy agent ubezpieczeniowy lub broker. Osoba, nie będąca ubezpieczycielem, ani ubezpieczonym, na mocy zlecenia, które zostało udzielone w formie czynności cywilnoprawnej toruje innym ludziom drogę do zawarcia umowy ubezpieczenia, pośredniczy w jej zawieraniu lub zawiera ją w charakterze pełnomocnika i może także współdziałać w procesie jej realizacji. Za wykonywane czynności faktyczne lub prawne, które [...]
pozycja niedopasowania (ang. unmatched position) określenie charakteryzujące występujące rozbieżności w terminach zapadalności i wymagalności odpowiadających sobie aktywów i pasywów, wykazywanych w bilansie prowadzonym przez bank. Pełna harmonizacja wszystkich terminów jest w praktyce niemożliwa, banki posiadają długą lub krótką pozycję niedopasowania.
pożyczka (ang. loan agrement) oznacza przeniesienie przez pożyczkodawcę na rzecz pożyczkobiorcy danej ilości przedmiotów wyróżniających się określoną jakością i gatunkiem. Pożyczkę może udzielić każdy podmiot, tak samo tę pożyczkę wszystkie podmioty mogą przyjąć. Przedmiotami pożyczki mogą być rzeczy materialne oraz środki pieniężne. Umowa o pożyczkę nie musi określać celu, na który zostaną przeznaczone udzielone środki. [...]
prawa do nowych akcji instrument finansowy umożliwiający nabywcom akcji nowej emisji, ich odsprzedanie zanim zostaną wprowadzone do obrotu giełdowego. Powstają one w momencie dokonania przydziału tych akcji, a wygasają, kiedy akcje zostają zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych lub z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców. Są to [...]
prawa pochodne instrumenty, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości instrumentu bazowego. Nie są one papierami wartościowymi, a dzieli się je na dwie grupy: instrumenty symetryczne i niesymetryczne. Do pierwszych można zaliczyć kontrakty terminowe czy różne rodzaje transakcji zamiany, a do drugich np. opcje.
prawo poboru przysługujące akcjonariuszom prawo pierwszeństwa do objęcia nowych akcji, które może być przedmiotem obrotu giełdowego. Umożliwia zachowanie przez dotychczasowych akcjonariuszy proporcjonalnego udziału w kapitale akcyjnym danej spółki po nowej emisji jej akcji. W ten sposób objęcie odpowiedniej ilości nowych akcji przez akcjonariuszy zależy od już posiadanego ich stanu ilościowego a także odbywa się w [...]
produkt bankowy (ang. bank’s product) każdy rodzaj usługi, jaką oferuje bank swoim klientom. W skład oferty banków komercyjnych mogą wchodzić: kredyty bankowe, lokaty, karty kredytowe czy debetowe, konta osobiste, usługi powiernicze, bankowość mobilna itp.
prospekt emisyjny dokument zawierający szczegółowe informacje o sytuacji prawnej i finansowej emitenta oraz o papierach wartościowych, związany z ich wprowadzeniem do publicznego obrotu. Prospekt emisyjny powinien zawierać informacje dotyczące emisji papierów wartościowych, czynników ryzyka, zarządu, sytuacji finansowej i perspektyw rozwoju emitenta. Tak zgromadzone informacje mają ułatwić inwestorowi decyzję o ewentualnym zakupie papierów wartościowych. Prospekt emisyjny [...]
prospekt informacyjny funduszu inwestycyjnego dokument, którego przygotowanie jest obowiązkiem funduszu inwestycyjnego. Zawiera statut funduszu oraz wszelkie informacje niezbędne do oceny ryzyka inwestycyjnego. Są tam zapisane prawa uczestników funduszu, warunki zbywania i odkupywania jednostek uczestnictwa, wysokości opłat i prowizji związanych z uczestnictwem w funduszu, cele polityki inwestycyjnej a także podstawowe dane w ujęciu historycznym.
protest weksla (ang. protest of bill) odmowa przyjęcia, publicznie, weksla trasowanego przez trasata lub kupna weksla trasowanego przez akceptanta lub też wystawcę weksla, jeśli chodzi o weksel własny. Termin, w którym może być dokonany protest, treść, forma instytucja właściwa do sporządzenia tego aktu, zazwyczaj przez biuro notarialne, są szczegółowo określone w prawie wekslowym. W przypadku [...]
prowizja wynagrodzenie pośredników (ajentów) ubezpieczeniowych za pozyskiwanie ubezpieczeń dobrowolnych. Wynagrodzenie jest naliczane w procentach od zainkasowanych składek.
prowizja administracyjna (ang. management fee) prowizja stanowiąca procent od kwoty kredytu. Wynosi najczęściej od 0,2% do 0,9%. Opłacana zazwyczaj jednorazowo. Jej istnienie jest argumentowane koniecznością ponoszenia przez banki kosztów związanych z „administrowaniem” kredytu.
prowizja gwarancyjna (ang. underwriting fee) pobierana przez bank prowizja z tytułu gwarantowania emisji papierów wartościowych. Oznacza to zagwarantowanie zakupu danej ilości papierów wartościowych, na wypadek niewykupienia dostatecznej ilości walorów przez osoby dokonujące inwestycji. Prowizję tę opłaca emitent.
prowizja od wcześniejszej spłaty (ang. prepayment fee) prowizja, którą opłaca kredytobiorca na wypadek wcześniejszej spłaty kredytu niż było to określone w umowie kredytowej.
prowizja od zaangażowania (ang. commitment fee) prowizja, która jest naliczana jako procent od kwoty kredytu postawionego do dyspozycji, ale jeszcze niewykorzystanego przez kredytobiorcę w czasie tzw. dostępności kredytu. Przy jej naliczaniu uwzględnia się faktyczną liczbę dni, w których kredyt nie był wykorzystany, co zbliża ją pod względem charakteru do odsetek.
prowizja przygotowawcza (ang. Front-end fee) opłata naliczana jednorazowo, stanowiąca procent od kwoty kredytu, czyli najczęściej ok. 1 %. Kredytobiorca opłaca ją zazwyczaj w momencie podpisywania umowy kredytowej lub nieznaczenie po tym fakcie. Bankowi prowizja przygotowawcza rekompensuje koszty, które ponosi w związku z przygotowaniem umowy kredytowej.
prowizja ubezpieczeniowa (ang. insurance fee) prowizja, która jest z tytułu ubezpieczenia kredytów od ryzyka pobierana. Wpływ na nią ma wiele czynników. Do takich zaliczyć można: ocena stopnia ryzyka; typy ryzyka podlegające ubezpieczeniu, którymi mogą być ryzykiem politycznym czy handlowym. Eksporter jest płatnikiem prowizji, lecz z reguły koszt ten przerzucany jest na importera.
próg rentowności (ang. break even point) wielkość produkcji określającą opłacalność prowadzenia działalności. Oznacza, że całkowite przychody osiągane przez firmę są równe całkowitym kosztom, które ta firma ponosi. Przedsiębiorstwo znajdujące się na progu rentowności nie przynosi zysków, ale też nie generuje strat.
przelew patrz: polecenie zapłaty.
przelew wierzytelności na zabezpieczenie (ang. assignment of receivables) inaczej nazywany cesją wierzytelności na zabezpieczenie. Umowa, na podstawie której wierzytelność jest przenoszona przez cedanta na rzecz cesjonariusza. Przelew wierzytelności na zabezpieczenie kredytu to umowa pomiędzy kredytobiorcą a bankiem. Na jej mocy wierzytelności kredytobiorcy wobec swojego dłużnika zostają przenoszone na rzecz banku, co stanowić ma zabezpieczenie własnego [...]
przewłaszczenie (ang. lien) przeniesienie własności zbywalnych rzeczy ruchomych na rzecz innej osoby przez ich właściciela na podstawie umowy, którą pomiędzy sobą zawierają. Stosuje się ją jako jedną z form zabezpieczenia spłaty udzielanych przez bank kredytów (patrz też: zabezpieczenie kredytu). Bank staje się właścicielem danej rzeczy, jednak to przewłaszczający zatrzymuje tę rzecz jako używający. Może ją [...]
przyjęcie weksla patrz: akcept.
przystąpienie do długu kredytowego (ang. credit debt accession) rozróżniane jest umowne i ustawowe przystąpienie do długu kredytowego. To pierwsze oznacza takie przystąpienie, które traktowane jest jako jeden z rodzajów zabezpieczenia kredytów. Pisemna umowa zawierana jest między bankiem lub kredytobiorcą a przystępującym do długu. Łącznie z kredytobiorcą przystępujący do długu odpowiada za niego. W ten sposób [...]
punkt bazowy (ang. basis point) skrót b.p., odpowiednik setnej procenta. Jeden punkt bazowy to zatem jedna setna procenta.
punkt obsługi klienta (ang. point of sale) jednostka organizacyjna Dystrybutora, uprawniona w szczególności do przyjmowania zleceń nabycia i umorzenia Jednostek Uczestnictwa oraz przyjmowania środków pieniężnych na rzecz Funduszy Inwestycyjnych.