Inwestycje w złoto

Od zarania dziejów złoto odgrywało doniosłą rolę w życiu człowieka. Najstarsze fragmenty złotej biżuterii, pochodzące sprzed pięciu tysięcy lat – będące wytworem cywilizacji sumeryjskiej, zostały odkryte na terenie starożytnej Mezopotamii. Od czterech tysięcy lat złoto jest uważane za formę pieniądza i alokacji bogactwa. Jest jednym z pierwszych elementów powstających systemów ekonomicznych.

Złoto jest cenne z powodu jego unikalnych cech, jak: rzadkość występowania, blask, ciągliwość, przewodność oraz odporność na korozję. Stąd znalazło powszechne zastosowanie w przemyśle jubilerskim, zdobnictwie, sztuce. Obecnie stanowi ono cenny surowiec dla wielu nowoczesnych technologii i medycyny.

Kiedy w 1971 roku prezydent Nixon, zrezygnował z pokrycia dolara w złocie, nastąpiła likwidacja systemu Bretton Woods. Od tego czasu złoto przestało odgrywać rolę waluty. Jednak do dnia dzisiejszego wiele banków centralnych a także komercyjnych traktuje je jako bezpieczne aktywo na wypadek kryzysu.

Złoto jako metal szlachetny jest unikalnym aktywem, ponieważ jest ono realne i płynne. Dealerzy i spekulanci postrzegają je jak każdy inny towar: miedź, żelazo czy ropę naftową. Szacuje się, że waga wydobytego przez ludzkość złota wynosi 150 tys. ton, które zmieściłoby się w sześcianie o krawędzi 19,8 m. Jak podaje World Gold Council, roczna światowa produkcja złota kształtuje się na poziomie 2,5 tys. ton.

Złoto jest 2,5 razy cięższe od żelaza. Jedna tona złota tworzy kulę o średnicy 46,24 cm, stąd 1 m3 waży 19,3 tony. Dzięki dużemu ciężarowi właściwemu tego kruszcu duża wartość może być przechowywana w małej bryle, na przykład sztabce, w każdych warunkach przez dowolnie długi okres czasu.

Złoto jest wygodnym środkiem dla przechowywania bogactwa i ukrywania go przed rabunkiem, zniszczeniem przez ludzi i czas, najeźdźcami czy przekazywania majątku między pokoleniami. Nie strawi go ogień, czynniki atmosferyczne ani chemikalia, z wyjątkiem „wody królewskiej”.

W okresie wojny złoto może dać możliwość ocalenia i przeżycia. Kryzysy, zamachy terrorystyczne, niepokoje społeczne czy wojny mają negatywny wpływ na wartość inwestycji w papiery wartościowe. Zazwyczaj odwrotny efekt w takich sytuacjach możemy obserwować w przypadku inwestycji w złoto.

Niektórzy inwestorzy traktują złoto jako długoterminową lokatę, mającą za zadanie ochronę realnej wartości majątku. Kupując ten kruszec z zamiarem posiadania go przez długi okres czasu wierzą, że ochronią swoje bogactwo przed niekorzystnymi zmianami na rynkach finansowych. Funkcję tą najlepiej spełniało w okresach, kiedy pieniądz tracił na wartości. Stąd złoto stanowi środek, który może skutecznie służyć zabezpieczeniu przed inflacją.

Złoto to aktywo nadające się doskonale dla celów spekulacyjnych. Spekulanci liczą na wzrost ceny złota w przyszłości. Swe decyzje opierają na ocenie sytuacji rynkowej wpływającej na popyt na złoto lub wierzą, że zidentyfikowany przez nich trend wzrostowy będzie się utrzymywać w przeszłości.

Dealerzy traktują złoto, jako piątą wśród najważniejszych walut po dolarze amerykańskim, euro, japońskim jenie i brytyjskim funcie szterlingu.

Czynniki wpływające na cenę złota

W latach 1944-1971 w ramach sytemu Bretton Woods cena złota była ustalana przez amerykański lub brytyjski skarb. W owym czasie jedna uncja złota była reprezentowana przez stałą ilość dolarów amerykańskich lub funtów brytyjskich. Dolar lub funt były okazjonalnie dewaluowane w stosunku do złota na podstawie odgórnych decyzji rządów. Od 1971 roku cena złota została uwolniona a dolar przestał mieć w nim pokrycie.

Obecnie uznanym źródłem informacji o cenie złota jest rynek londyński. Dwa razy w ciągu dnia komitet składający się z pięciu reprezentantów najpoważniejszych firm handlujących złotem ustala cenę złota (London Gold Fixing). W pozostałym czasie, cena złota jest ustalana na bieżąco na aktywnym całą dobę rynku globalnym w oparciu o kursy zawieranych transakcji. Podobnie, jak w przypadku innych inwestycji, na cenę złota wpływają siły podaży i popytu.

Banki centralne oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy odgrywają dużą rolę w kształtowaniu cen złota, gdyż posiadają blisko 20 proc. światowych rezerw złota, które co pewien czas upłynniają. Bank of England oraz Swiss National Bank sprzedały w latach 1990-2005 około 500 ton złota. Znaczna część rezerw zagranicznych państw jest gromadzona w złocie. Obecnie łączna ilość złota zgromadzona w zagranicznych rezerwach wszystkich państw świata i organizacji międzynarodowych wynosi 30.733 ton. Udział złota w rezerwach niektórych państw jest bardzo wysoki. Stany Zjednoczone posiadają 75 proc. rezerw zagranicznych w złocie, tj 8.135 ton. Polskie rezerwy to 102,9 ton tego kruszcu.

Metody inwestowania w złoto

Złoto, jako inwestycja alternatywna doskonale nadaje się do dywersyfikacji aktywów portfela inwestycyjnego. Portfel zawierający złoto jest mniej wrażliwy na zmiany rynku finansowym. Praktyka pokazuje, że instrumenty stosowane w celu dywersyfikacji portfela, jak obligacje, fundusze hedgingowe, nie zawsze sprawdzają się i w okresach niepewności są wysprzedawane wraz z akcjami. Inwestycje w złoto dają więc zabezpieczenie portfela przed fluktuacjami, wynikającymi z wahań kursów akcji i obligacji. Portfel zawierający złote aktywa nabywa nowej jakości, która sprawdza się szczególnie w okresach dekoniunktury giełdowej. Jak pokazały badania rynkowe, w ostatnich latach kursy złota były ujemnie skorelowane z kursami większości najważniejszych indeksów giełdowych na świecie. Wynika to z faktu, iż na cenę złota oddziałują inne czynniki, niż na kursy papierów wartościowych lub ich wpływ jest odmienny.

Inwestycje w złoto można podzielić na bezpośrednie i pośrednie.

Inwestycje bezpośrednie polegają na zakupie złotych sztabek, monet, biżuterii. Są to najpewniejsze inwestycje, gdyż złoto otrzymujemy w formie fizycznej a nie papieru wartościowego. Ich wadą jest konieczność zabezpieczenia przed kradzieżą. Dlatego też wielu inwestorów deponuje złoto w bankach.
W przeciwieństwie do sztabek, gdzie wartość inwestycji zależała tylko od wagi, monety posiadają pewną wartość dodaną wynikającą z walorów kolekcjonerskich.

Inwestycje pośrednie to: konta złota, certyfikaty na złoto, akcje kopalń złota, produkty strukturyzowane, instrumenty pochodne i fundusze złota.

Konta. Funkcjonują podobnie do kont papierów wartościowych. W przeciwieństwie do złota w formie fizycznej, inwestor nie posiada metalu, lecz zapis księgowy na określoną ilość tego kruszcu. Zaletą kont jest to, że inwestorzy nie ponoszą kosztów przechowania metalu i jego ubezpieczenia. Wadą takiej formy przechowywania aktywów jest ryzyko bankructwa banku lub dealera prowadzącego obsługę konta. Niektóre banki oferują również konta rejestrujące fakt zdeponowania u nich złota w formie fizycznej. W tym przypadku bankructwo banku nie oznacza utraty cennego depozytu.

Certyfikaty. Wygodną formą inwestowania w złoto jest nabywanie certyfikatów na złoto. Są to papiery wartościowe będące świadectwem posiadania złota, stanowiące alternatywę dla depozytu złota w formie materialnej. Certyfikaty, jako papiery wartościowe pozwalają na swobodną sprzedaż inkorporowanego w nich złota bez fizycznego przenoszenia go. Niestety programy emisji certyfikatów na złoto nie są gwarantowane przez rządy państw z wyjątkiem Perth Mint Certificate, gwarantowanego rząd Australii. Posiadanie certyfikatów nie jest równoznaczne z posiadaniem złota w formie fizycznej, jest to tylko papier wartościowy, którego wartość może spaść.

Akcje kopalń złota. Inwestycje w akcje kopalń nie reprezentują bezpośrednio złota, lecz udziały w kopalniach złota. Jeżeli ceny złota rosną to można oczekiwać wzrostu akcji kopalń wydobywających ten kruszec, lecz korelacja może być tu zachwiana. Na wartość akcji oprócz cen złota mają wpływ również inne czynniki jak sposób zarządzania kopalnią oraz czynniki makroekonomiczne.

Produkty strukturyzowane. Robiące ostatnio wielką karierę produkty strukturyzowane nie ominęły również rynku złota. W koszyku aktywów oprócz złota mogą znajdować się również inne towary oraz instrumenty finansowe (miedź, ropa naftowa, indeksy giełdowe, stopy procentowe, itp). Inwestor partycypuje w zyskach wynikających ze wzrostu wartości aktywów znajdujących się w koszyku, w tym złota, mając przy tym zagwarantowany zwrot zainwestowanego kapitału w dniu zapadalności produktu.

Instrumenty pochodne. Interesującą, lecz ryzykowną formą inwestycji w złoto są instrumenty pochodne: kontrakty terminowe i opcje opiewające na ten metal. Notowane na najpoważniejszych giełdach świata, np. w USA na NYMEX oraz CBOT lub w Japonii na TCE. Kontrakty terminowe na nowojorskiej giełdzie opiewają na 100 uncji 99,99 procentowego złota a wymagany depozyt wynosi 3,2 tys. dolarów. Giełda CBOT daje możliwość zawierania transakcji na kontraktach trzykrotnie mniejszych, gdzie depozyt początkowy kształtuje się na poziomie tysiąca dolarów. Ilość złota przypadająca na kontrakt lub opcję w Tokio wynosi 1 kg.

Fundusze. Fundusze złota inwestują przede wszystkim w papiery wartościowe oparte na złocie. Są to fundusze otwarte, zamknięte i trusty. Portfele funduszy mogą zawierać akcje kopalń złota i innych minerałów a także kontrakty terminowe oparte na złocie. Są też takie, które inwestują częściowo w papiery wartościowe kopalń złota oraz złoto. Wiele z tych funduszy jest notowanych na giełdach towarowych (Gold Exchange Traded Funds, „Gold ETFs”).

Polski rynek kapitałowy daje nam już możliwość uczestnictwa w złotych inwestycjach. Na początku września 2006 roku Komisja Papierów Wartościowych i Giełd udzieliła zgody na powstanie funduszu Investor Gold, zarządzanego przez Investors TFI. Jak widać, na polskim rynku można uruchomić coś nowatorskiego, dającego nowe możliwości inwestowania. Pomysł na utworzenie funduszu inwestującego w złoto i metale szlachetne powstał po zidentyfikowaniu bardzo dobrych perspektyw wzrostu cen złota, srebra, platyny, palladu oraz kopalń tych minerałów. Przemawiają za tym prognozy dalszego wzrostu cen metali szlachetnych, co wynika ze wzrostu gospodarczego na świecie oraz rozwoju nowoczesnych technologii, wykorzystujących coraz szerzej metale szlachetne. Investor Gold będzie utrzymywać zaangażowanie w metale szlachetne na poziomie nie niższym, niż 40% całkowitych aktywów funduszu. W portfelu funduszu znajdą się również akcje spółek wydobywczych.

Strategie inwestycyjne

Inwestorzy mogą podejmować decyzje inwestycyjne w oparciu o analizę fundamentalną lub techniczną. W przypadku tej pierwszej uwzględniane są wskaźniki makroekonomiczne, dotyczące gospodarki światowej, jak wzrost PKB, inflacja, stopy procentowe, produktywność oraz ceny surowców. Analizowany jest także światowy popyt oraz podaż złota.

Innym, często wykorzystywanym narzędziem wspomagającym decyzje inwestycyjne na rynku złota jest analiza techniczna. W oparciu o wytworzone w przeszłości formacje na wykresach kursów inwestorzy określają scenariusze kształtowania się cen złota w przyszłości.

Podsumowanie

Jak widać, rynek inwestycji w złoto jest dziś niezwykle bogaty. Nowoczesne instrumenty finansowe zbudowane na tym kruszcu dają praktycznie każdemu możliwość zawierania transakcji na dowolnym rynku. Inwestorzy oprócz przyjemności obcowania z magią złota mają możliwość pomnażania swego majątku oraz przekazywania go następnym pokoleniom. Niezniszczalność złota czyni go aktywem wiecznym, którego nie są w stanie zniszczyć kataklizmy, wojny i kryzysy ekonomiczne. Dlatego też inwestycje w złoto należą do najbardziej ekskluzywnych i nobilitujących.

Jan Mazurek